Μπορεί την εποχή που διανύουμε να έχουμε τη δυνατότητα να διαβάζουμε ό,τι θέλουμε, όποτε το θέλουμε, αρκεί να πληκτρολογήσουμε τις κατάλληλες λέξεις «κλειδιά» στον υπολογιστή ή να αναζητήσουμε το ανάλογο έντυπο, τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντοτε έτσι. Όχι μόνο γιατί η τεχνολογία δεν είχε παρουσιάσει τη σημερινή πρόοδο, αλλά γιατί η ελευθερία του λόγου ήταν ένα προνόμιο που απολάμβαναν μόνο λίγοι.
Ακόμη και αν η ελευθέρια του λόγου συμπεριλαμβάνεται από το 1789 μέσα στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και επαναδιατυπώθηκε με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1948, έχουν καταγραφεί αμέτρητα περιστατικά στο παρελθόν, όπου αυτό το αναφαίρετο δικαίωμα καταπατήθηκε, σε μία προσπάθεια του κράτους ή της εκκλησίας, να φιμώσουν όποιον τολμούσε να τους φέρει αντίλογο στον δημόσιο λόγο.
Παρακάτω, λοιπόν, έχουμε συγκεντρώσει μία λίστα με τα δέκα βιβλία που απαγορεύτηκαν ή λογοκρίθηκαν μέσα στον περασμένο αιώνα, ακριβώς επειδή το περιεχόμενό τους ερχόταν σε αντίθεση με όσα πρέσβευε η εκάστοτε κυβέρνηση ή η εκκλησία.
Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι – Ντ. Χ. Λώρενς
Η ερωτική ιστορία της λαίδης Τσάτερλι με τον κηπουρό που εργαζόταν για τον άντρα της, πρωτοδημοσιεύτηκε σε μία ιδιωτική έκδοση το 1928, όμως ο εκδοτικός οίκος Penguin την επαναδημοσίευσε το 1960, προκαλώντας τη δημόσια κατακραυγή, την οργή της εκκλησίας και μία δίκη που θα έμενε στη ιστορία, αφού συσχετίστηκε με την απαρχή της σεξουαλικής απελευθέρωσης.
Θαυμαστός καινούργιος κόσμος – Άλντους Χάξλεϋ
Ο «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος» του Χάξλεϋ είναι ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει μία μελλοντική κοινωνία όπου οι άνθρωποι παράγονται από ένα εργοστάσιο, έχουν εμφυτευμένες σκέψεις ανάλογα με την τάξη στην οποία ανήκουν και συμμετέχουν όλοι μαζί για την Ουτοπία, το μέρος όπου κατοικούν. Το βιβλίο απαγορεύτηκε στην Ιρλανδία και δημιούργησε ντόρο στην Ινδία, αφού σύμφωνα με το κράτος ενθάρρυνε τις σεξουαλικές σχέσεις από πολύ νεαρή ηλικία.
Ο τροπικός του καρκίνου – Χένρι Μίλλερ
Το βιβλίο του Μίλλερ «Ο τροπικός του καρκίνου» είναι από τα πιο γνωστά έργα του Αμερικανού συγγραφέα, το οποίο σύμφωνα με το δικαστήριο της Πενσυλβάνια, όπου αποφάσισε την απαγόρευσή του, «είναι ένας ανοιχτός υπόνομος, ένας λάκκος αποσύνθεσης». Ακριβώς αυτή η φήμη ήταν που έκανε τους πάντες να το αναζητήσουν και να θεωρείται μέχρι και σήμερα, ως ένα από τα πιο ειλικρινή βιβλία που γράφτηκαν ποτέ.
Λολίτα – Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ
Παρότι η παθιασμένη ερωτική σχέση ενός μεσήλικα με μία ανήλικη ήταν από μόνο του ένας καλός λόγος για να απαγορευτεί η κυκλοφορία της «Λολίτα», στην πραγματικότητα αυτό που πυροδότησε τις αντιδράσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Αμερική και την τότε απελευθερωμένη Γαλλία, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο Ρώσος συγγραφέα Ναμπόκοφ στηλίτευε μέσα από το έργο του τη συντηρητική κοινωνία των ΗΠΑ, το αμερικάνικο όνειρο και συγχρόνως έφερνε στην επιφάνεια το σκοτάδι και την υποκρισία που κρυβόταν πίσω από αυτά.
Οδυσσέας – Τζέιμς Τζόυς
Ο «Οδυσσέας» του Τζέιμς Τζόυς είναι δίχως αμφιβολία το δημοφιλέστερο και πιο δύσκολο βιβλίο του θρυλικού λογοτέχνη. Ο λόγος που λογοκρίθηκε και κυνηγήθηκε έντονα μετά την κυκλοφορία του, ήταν το κεφάλαιο «Ναυσικά» στο οποίο γίνονται εκτενείς σεξουαλικές αναφορές, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί ο συγγραφέας στα δικαστήρια, έπειτα από τη δημοσίευση του συγκεκριμένου αποσπάσματος σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό της εποχής. Το βιβλίο ήταν δυσεύρετο μέσα στη δεκαετία του ’30, ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε δώσει διαταγή να καίγονται τα αντίτυπα που μεταφέρονται μέσω του ταχυδρομείου.
Η φάρμα των ζώων – Τζόρτζ Όργουελ
Όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο «Η φάρμα των ζώων» δεν εκπλήσσεται με το γεγονός πως η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ απαγόρευσε την κυκλοφορία του, αφού ολόκληρο το βιβλίο αποτελεί ουσιαστικά μία σάτιρα εμπνευσμένη από την εγκαθίδρυση του συγκεκριμένου καθεστώτος. Το βιβλίο απαγορεύεται ακόμη και σήμερα στην Κούβα, τη Βόρεια Κορέα, την Κένυα, καθώς και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξαιτίας του τρόπου που περιγράφονται τα γουρούνια, ο οποίος είναι αντίθετος στις μουσουλμανικές αξίες.
Ο φύλακας στη Σίκαλη – Τζ. Ντ. Σάλιντζερ
Το βιβλίο του Σάλιντζερ «Ο φύλακας στη σίκαλη» μπορεί να είναι ένα από τα πιο απαγορευμένα βιβλία όλων των εποχών, όμως είναι και εκείνο που διδάσκεται στα περισσότερα σχολεία της Αμερικής. Σύμφωνα με τους θαυμαστές του βιβλίου, ο Σάλιντζερ εκφράζει μέσω του Χόλντεν τα αδιέξοδα, τον θυμό και το σκοτάδι που βιώνει ένα παιδί στα τρυφερά στάδια της εφηβείας, ενώ οι πολέμιοί του, ισχυρίζονται πως διαδίδει κομμουνιστικές ιδέες και εμπνέει δολοφονικά και αυτοκτονικά ένστικτα στους αναγνώστες. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός πως ο δολοφόνος του Lennon, όταν τον σκότωσε έξω από το σπίτι του στη Νέα Υόρκη, έφερε μαζί του ένα αντίτυπο του συγκεκριμένου βιβλίου.
